Aug 24, 2017 3:58:41 PM

Waarom een snelle omslag naar biobased bouwmaterialen nodig is

Waarom kiezen we vaak tóch voor de goedkope variant, terwijl de iets duurdere versie ons op de lange termijn veel meer oplevert? Wie denkt aan morgen, kiest voor duurzaam.

Langetermijneffect zorgt voor minder actie
Grote onrust dit najaar na de tv-uitzending van Zembla over gemalen autobanden op kunstgrasvelden. Bij warm weer bleken er Poly Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) vrij te komen. En die zouden schadelijk zijn voor de gezondheid van onze kinderen. De soms heftige reacties waren zeer begrijpelijk. De gezondheid van onze kinderen staat dicht bij ons en is concreet. Maar iets anders raakte op de achtergrond: die 34 miljoen gemalen autobanden komen ook als microplastics in het milieu terecht en daarmee op termijn ook in onze voedselcyclus. Dit is slecht voor het milieu en de voedselkringloop, en uiteindelijk veel schadelijker voor onze gezondheid dan die PAK’s. Dat dit op de achtergrond raakte, is helaas ook logisch: het is een langetermijneffect; een indirect probleem. De gezondheid van onze kinderen levert sterke emotie op, maar langetermijneffecten slechts lauw schouderophalen. En precies daarom is het moeilijk echte stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid.

Waarom gebruiken we eigenlijk autobanden en niet de veel gezondere, milieuvriendelijkere – maar iets duurdere - kurkkorrels? Gemeenten zijn blij dat ze tegen lage kosten autobanden een tweede leven kunnen geven. En de bandenbranche afvalinzamelaars kunnen er geld mee verdienen. Zo denken we goed bezig te zijn voor het milieu en de portemonnee. Besparen op de korte termijn gaat dus vóór een écht gezondere, milieuvriendelijkere keuze. Dus modderen we door met de autoband. Een vanuit milieuoogpunt slecht ontworpen product. Terwijl we ons beter kunnen richten op een structurele, duurzame oplossing. Bijvoorbeeld een band met biologisch afbreekbaar slijtvlak. En bij banden houdt het niet op.

Keerzijde van een verbeterde levensstandaard
Tot een paar eeuwen geleden leefden wij als mens sober, gebruikmakend van energiebronnen als hout en materialen als plaggen, leem en wol. Met de actieve winning van steenkool zijn we de levensomstandigheden sterk gaan verbeteren. Sinds de industriële revolutie maken we gebruik van goedkope energiebronnen en bijzondere materialen als hoge - sterktebeton, carbon en minerale wol. De levensstandaard is verbeterd en neemt nog altijd toe. De keerzijde is een stijgend gebruik van fossiele brandstoffen en schaarse aardmaterialen, de opwarming van de aarde en een toenemende milieuvervuiling. Algemeen wordt nu onderkend dat, om deze trend om te buigen, we een circulaire economie moeten ontwikkelen. Nederland circulair in 2050! De circulaire economie is een systeem gericht op het zoveel mogelijk herbruikbaar maken van producten en grondstoffen en het voorkomen van waardevernietiging. Tegenovergesteld dus dan ons huidige lineaire systeem, waarin grondstoffen worden omgezet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd.

Biologische kringloop in een circulair systeem
Het circulaire systeem kent twee kringlopen van materialen. Een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik veilig terug kunnen vloeien in de natuur. En een technische kringloop, waarvoor producten/-onderdelen zo zijn ontworpen en vermarkt dat ze op kwalitatief hoogwaardig niveau opnieuw gebruikt kunnen worden. Hierdoor blijft de economische waarde grotendeels behouden. Voor producten die grote slijtage hebben over een groot oppervlak - zoals autobanden -, of sterk verdund worden - zoals zilver-moleculen in je deodorant -, is het niet mogelijk materialen opnieuw te gebruiken. Je kunt ze gewoonweg niet terugvinden. Hiervoor moeten oplossingen gevonden worden in de biologische kringloop. En dat kan!

Biobased materialen in de bouw
Voor beide producten zijn in principe biobased oplossingen mogelijk. Grote winst is te behalen in de bouw. De komende jaren gaan we in Brabant 800.000 woningen isoleren om aan de klimaatafspraken in Parijs te voldoen. Dat isoleren doen we voornamelijk met polystyreen bolletjes (piepschuim), PUR of glas- en steenwol. Als we over enkele decennia deze woningen gaan slopen en nieuwe willen bouwen, kunnen deze isolatiematerialen niet hergebruikt worden. Ze zijn te klein en waaien weg of zijn te broos. Hetzelfde effect als bij de autobanden of deodorant. Dus ook hier: zoek oplossingen in de biologische kringloop. Dat kan met biobased isolatiematerialen als vlas, kalkhennep of PLA. Deze materialen kunnen terug in de natuur worden opgenomen. Zo’n omslag is niet alleen vanuit milieu- of economisch oogpunt interessant. Die biobased isolatiematerialen kunnen ook tot een gezonder binnenklimaat leiden. Win-win dus! Bij ons lectoraat biobased bouwen kijken we niet alleen naar het milieu, maar ook naar de extra toegevoegde waarden. Biobased materialen kunnen mooi zijn en zeer functioneel . Bijvoorbeeld op het gebied van vocht regulatie, gezondheid en geluidsabsorptie.

De gemeenten Utrecht en Nijmegen hebben wat betreft de voetbalvelden de knop al omgezet. Zij kiezen nu voor de iets duurdere kurkkorrels boven de gemalen autobanden. Hopelijk zet die trend door en zetten we ook in Brabant en Zeeland een flinke stap vooruit. Ik hoop dat Brabantse en Zeeuwse woningbouwcorporaties en aannemers massaal gaan kiezen voor biobased isolatiematerialen. Daarmee kiezen ze voor een duurzame en gezonde toekomst. Voor ons allemaal!

Praktijkgericht onderzoek doen met studenten? Ga met HZ in gesprek.

Ook interessant

Onderzoek, JRCZ
Onderzoek
Mar 18, 2022 3:20:02 PM

Bierbrouwen met regenwater