Vier belangrijke vaardigheden die nodig zijn voor praktijkonderzoek

"If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together. " en "Waarom moeilijk doen als het samen kan?"

Geïnspireerd door dit Afrikaans gezegde en die van Loesje deel ik graag de vier belangrijkste vaardigheden voor het aanpakken van praktijkvraagstukken. Deze uitspraken geven voor mij aan dat je die vraagstukken het beste samen aan kunt pakken.

Je denkt misschien: in mijn projecten betrek ik stakeholders, en samen met experts zoeken we naar goede oplossingen. In eenduidige vraagstukken is dat inderdaad een effectieve insteek. Maar veel maatschappelijke uitdagingen zijn wat taaier en complexer van aard, zeker als je ze in de context van de dynamische samenleving beziet. Er zijn veel mensen met hun wensen bij betrokken.

Voor het vinden van breed gedragen verbeteringen is het van belang dat zij onderling gaan samenwerken. Welke vaardigheden zijn er voor nodig om gezamenlijk aan zulke complexe uitdagingen te werken?

1. Het begint bij jezelf. Je hebt vooral veel zin, durf een constructieve houding en je bent nieuwsgierig. Je voelt de ‘wil’ en intrinsieke motivatie om te leren en samen te werken in een Coalition of the Willing om samen aan wenselijke verbeteringen te werken.
   
   
2. Stel je oordeel of het zoeken naar een oplossing even uit. Voor het vinden van duurzame verbeteringen, van welke aard ook, is het van belang dat iedereen de situatie en elkaars wensen of belangen goed in beeld krijgt: begrijpen voor ingrijpen.
   
   
3. Je begrijpt elkaars wensen en mogelijkheden en overziet de situatie. Dat lukt je door dezelfde ‘taal’ te spreken, namelijk die van systeemdenken. Maak daarvoor de omslag van ‘met mijn expertise los ik het praktijkprobleem van een opdrachtgever op’ naar ‘wij pakken deze uitdaging samen op, en iedereen draagt daaraan vanuit zijn eigen expertise bij’. De betrokkenen gaan vertrouwen in gesprek over elkaars ideeën en verwachtingen. Dat legt de basis voor het vinden van breed gedragen oplossingen.
   
   
4. Vorm netwerken van lerende organisaties. Oftewel, ontwikkel je ‘van eiland naar wijland’. We moeten elkaar continu de vraag stellen “Doen we gezamenlijk de goede dingen?”. Want één ding is mij duidelijk geworden: co-creatie vanuit de systeemaanpak resulteert in breed gedragen oplossingen voor de praktijk. Een onderzoeker krijgt hierin dus een nieuwe rol: in plaats van met aanbevelingen komen, faciliteert hij het samenwerkingsproces om duurzame verbeteringen te verkrijgen.

Door deze vaardigheden te trainen ontwikkel je een tool for life. Hiermee kun je samen met anderen voor iedere denkbare complexe uitdaging naar wenselijke oplossingen toe werken.

Ik ben er van overtuigd dat op deze manier bijvoorbeeld duurzaamheid niet meer iets is wat we ‘erbij doen’, maar dat we er met elkaar continue vorm aan geven.