Hoe help je je kind bij het vinden van de juiste studie? Chantal Gorissen doet onderzoek naar studiekeuze en studiesucces onder jongeren vanuit Fontys Hogescholen. Haar belangrijkste tips voor ouders: "Maak er vooral geen hogere psychologie van. Stel open vragen en moedig je kind aan om een opleiding in de praktijk te leren kennen.”
Veel ouders geven aan dat ze de studiekeuze van hun kind ingewikkelder vinden dan hun eigen studiekeuze. Is het inderdaad complexer geworden?
“Ja, dat gevoel klopt. De diversiteit aan opleidingen is door de jaren heen veel groter geworden. Wanneer je vroeger wist dat je ‘iets met economie’ wilde doen, dan was je er al bijna. Nu telt het hoger onderwijs al zo’n 80 verschillende economische opleidingen. Ook ervaren jongeren van nu meer druk bij het kiezen. Ze hebben sterker het gevoel dat hun keuze in één keer goed moet zijn. Dat heeft onder andere te maken met de veranderingen in de studiefinanciering. Maar ook met het instellingscollegegeld dat je betaalt bij een tweede studie."
Veel jongeren zweren bij hun ouders als studiecoach. Er wordt nogal wat van pa en ma verwacht!
“De hulp van ouders is ook ontzettend waardevol. Daar hoef je echt geen opgeleide coach voor te zijn. Als ouder ken je jouw kind door en door. Je kunt die kennis supergoed toepassen in de gesprekken die je met je kind voert. Houd het daarbij vooral simpel. Stel open vragen, vul niets zelf in. Stimuleer je kind om zélf informatie te verzamelen en om een opleiding in de praktijk te ontdekken. Een goede manier hiervoor is een meeloopdag of een dagje proefstuderen. Vaak worden die activiteiten vergeten door ouders en hun kinderen, terwijl ze heel belangrijk blijken te zijn.”
Waarom is een meeloopdag of proefstuderen zo belangrijk?
“Het is veel gemakkelijker om te reflecteren op basis van een praktische activiteit. Je kunt er veel gerichtere vragen over stellen. Vond je het leuk? Wat vond je er leuk aan? Waar was je goed in? Zag je ook minder leuke kanten? Zie je jezelf hier gelukkig worden? Een dagje meelopen geeft daarnaast de meest reële verwachting van een opleiding. Met alle leuke en minder leuke kanten. Voor een succesvolle studiekeuze is dat heel belangrijk. Verkeerde verwachtingen spelen een belangrijke rol bij vroegtijdig afhaken."
Hoe belangrijk is het dat een kind zelf een keuze maakt?
“Heel belangrijk. Het helpt enorm wanneer studenten de motivatie uit zichzelf halen. Uit onderzoek blijkt dat dit soort motivatie samenhangt met succesvol en gelukkig studeren. Hoe meer de keuze is gebaseerd op factoren buiten de student, hoe groter de kans op vroegtijdig afhaken of een minder plezierige studietijd. Dit zien we bijvoorbeeld bij studenten die kiezen voor een studie vanwege een hoog salaris in de toekomst, of vanwege de status. Maar ook interne of externe druk spelen hierin een rol. Bijvoorbeeld het gevoel dat ze het aan iets of iemand verplicht zijn.”
Hoe ontdek je als ouder waar de motivatie van je kind vandaan komt?
“Maak er vooral geen psychologische zoektocht van. Houd het juist simpel en ongedwongen. Door het stellen van open vragen kom je al veel te weten, en help je je kind reflecteren op zijn of haar keuze. Aan de antwoorden merk je vaak of een kind meer intrinsiek of extrinsiek gedreven is. Maak er vooral geen kruisverhoor van aan de keukentafel, maar toon interesse tijdens een leuke activiteit."
Als je kind meteen overtuigd is van de opleiding die hij of zij wil volgen, ben je dan klaar als gezin?
“Het is een begrijpelijke gedachte, maar onder de snelste en meest overtuigde kiezers zitten ook aardig wat uitvallers. Misschien is je kind wel overenthousiast en bekijkt hij of zij alles door een roze bril. Voor deze groep blijft het belangrijk om open vragen te stellen. Maar ook een dagje meelopen of proefstuderen kan een heel waardevolle double check zijn. Je hoeft als ouder echt de bubbel niet door te prikken. Het werkt het beste wanneer een kind zelf de conclusie trekt.”
Er zijn ook twijfelaars. Is twijfelen nou een goede of een slechte eigenschap bij het kiezen van een studie?
“Gezonde twijfel kan heel nuttig zijn bij het maken van keuzes. Je overdenkt je opties en gaat niet over één nacht ijs. Bij twijfel die niet overgaat, kun je het spiegelen aan het karakter van je kind. Is hij of zij een geboren twijfelaar? Dan zegt het waarschijnlijk weinig over de opleiding. Maar herken je het niet, dan is er misschien iets aan de hand. Zeker bij twijfel geldt: vergeet het dagje meelopen niet. Dan kom je er echt het snelst achter of een opleiding bij je past.”
Men heeft het vaak over goede en foute studiekeuzes. Maar bestaan die eigenlijk wel? “
Ik denk dat het denken in ‘goede’ en ‘foute’ studiekeuzes zorgt voor veel druk, en dat er niet één juiste studiekeuze is. Een studiekeuze is ook niet allesbepalend voor de rest van je leven. Kijk maar om je heen. Welke paden hebben onze oud-studiegenoten, vrienden en kennissen in de afgelopen twintig jaar allemaal bewandeld? De studiekeuze is een belangrijk moment, maar tegelijkertijd een van de vele keuzes in het leven.”
