Een ontwerp maken voor het Joint Research Center Zeeland (JRCZ) is een uitdaging van jewelste. De opdracht werd gegund aan Rothuizen Architecten en Adviseurs in Middelburg. Architect Ben Westenburger tekende voor het ontwerp. We stellen hem 9 vragen.
“Ik hoop dat de samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven tot stand komt. Dan gaat het gebouw functioneren zoals bedoeld en biedt het Zeeland de meerwaarde die de initiatiefnemers beogen.”
Wat is het eerste dat opvalt aan het Joint Research Center Zeeland?
Ik verwacht de robuustheid van het gebouw. De uitstraling van het JRCZ maakt direct duidelijk dat dit niet zomaar een kantoorgebouw is; hier gebeurt iets totaal anders. Wat we hebben bedacht, is een glazen uitbouw, die je direct vanaf de Schroebrug ziet. Dit is als het ware een serre, die drie lagen beslaat. Dit is een ruimte voor inspiratie: die vind je door naar buiten te kijken, maar ook binnen, door middel van digitale technieken. Hier gaat het over nadenken en expressie. We werken per laag met een kleur die de verschillende onderzoeksvelden vertegenwoordigen: water (blauw), energie (rood) en voedsel (groen).
Wat waren de uitgangspunten bij het ontwerp?
Aanvankelijk was er sprake van een aanbouw aan het bestaande gebouw van de HZ. We zijn van dat idee afgestapt, omdat alleen een losstaand pand past in de schaal van de omgeving. Een solitair, stoer, grootstedelijk gebouw komt daar beter tot zijn recht. Het ontwerp, met een dak met veel groen, sluit bovendien goed aan bij het Bolwerk aan de overkant. Verder werk je als architect natuurlijk altijd binnen kaders. Hier is de locatie bijvoorbeeld relatief klein en hebben we te maken met laboratoria. Het gebruik daarvan is heel bepalend. Deze moeten optimaal kunnen functioneren.
Een dak met veel groen zeg je. Vertel eens wat meer over het ontwerp.
Als je het ontwerp bekijkt, zie je dat de eerste twee lagen heel transparant zijn. Daarboven is het gebouw gesloten. Spiraalvormig langs het gebouw loopt een trap naar het dakterras. Dat dakterras wordt heel bijzonder en krijgt als het ware drie functies, namelijk onderzoek, studie en recreatief. Bij onderzoek kun je bijvoorbeeld denken aan onderzoek met windmolens, onderzoek van de weersinvloeden op biobased materialen of het kweken van gewassen. Vanzelfsprekend is het dak begaanbaar. Het is daarmee ook een plek voor studie en overleg, bijvoorbeeld onder een pergola. En natuurlijk is de parkachtige omgeving ook prettig voor recreatief gebruik. Het dak is overigens ook verbonden met het bestaande gebouw. Er wordt een doorlopende looproute gemaakt.
Waarom zijn alleen de onderste twee lagen transparant?
Door die transparantie laten we zien wat er gebeurt, aan studenten, onderzoekers maar ook passanten. Het gebouw is nadrukkelijk geen blackbox. Op de bovenste verdiepingen zijn de diverse laboratoria. Daarvoor zijn veel technische installaties nodig. Werken met glas is dan niet handig. Daarachter wordt het eenvoudigweg te warm.
Neem ons eens mee, wat zie je als je het gebouw binnengaat?
Je komt binnen in een centrale hal, die wel acht meter hoog is. Ik ben heel benieuwd naar het functioneren hiervan. Hier komen dagelijks 100 tot 150 studenten samen. Dat is uniek en zie je nergens. Zij werken samen aan uiteenlopende projecten in een soort werkplaatsachtige setting. Je ziet werkstukken, prototypes; dit is onmiskenbaar een plek van onderzoek.
Hoe houd je rekening met de behoeften van de verschillende gebruikers?
We houden vooral rekening met flexibiliteit. Hoe het gebouw gaat functioneren, moeten we gaan ervaren. Natuurlijk zijn er ruimtes bedacht waar studenten, onderzoekers en bedrijfsleven elkaar kunnen ontmoeten. Maar we bestemmen zo min mogelijk ruimtes voor één doelgroep, omdat iedereen met iedereen moet kunnen ontmoeten en samenwerken.
Hoe ga je je in zo’n imposant gebouw prettig voelen?
We besteden veel aandacht aan de look & feel. We gebruiken veel groen, ook in het gebouw. Met grijstinten is het kleurgebruik terughoudend; we willen vooral aandacht kunnen bieden aan de presentatie van werkstukken. Dát zijn de eyecatchers. We creëren ontmoetingspunten: de koffie wordt niet weggestopt, maar staat pontificaal in elke ruimte. Door ontmoetingen en wisselwerking ontstaat iets moois.
Heb je ook rekening gehouden met duurzaamheid?
Het gebouw is gasloos. Dat wil zeggen dat het een all-electric gebouw is. Een deel van de stroomvoorziening wordt geleverd door de zonnepanelen op het bestaande gebouw. Vanwege de vestiging van laboratoria is het ontwerp gebonden aan strenge regels aangaande het materiaal gebruik. De mogelijkheid van het maken van duurzame keuzes is daardoor beperkt. In een volgende fase realiseren we een apart gebouw voor het ecologisch laboratorium van het JRCZ. We beogen daar circulair te gaan bouwen en volledig in hout, zodat het gebouw CO2 bindend is.
Waar ben je trots op?
Ik ben er trots op dat het gelukt is een gebouw te ontwerpen binnen het budget. Maar wat ik nu vooral heel inspirerend vind, is dat er mensen aan de slag zijn om dit ontwerp concreet te maken. Er ontstaat iets, dat is fascinerend. Ik hoop dat iedereen die vanaf de Schroebrug Middelburg inrijdt, het JRCZ als een aanwinst voor het gebied zal beschouwen.
Impressie interieur centrale hal JRCZ: BuroBas.
Het Joint Research Center Zeeland is een Campus Zeeland samenwerking. De HZ is projectleider van de nieuwbouw van het JRCZ.
